Στις 3 Δεκεμβρίου 2022, στο φουαγιέ του Νομαρχείου στην Αλεξανδρούπολη, η Χορωδία και το Εργαστήρι Παραδοσιακού Τραγουδιού του Συλλόγου Φίλων Μουσικής Σαμοθράκης «Αρμονίας Γένεσις» παρουσίασαν Παραδοσιακά Κάλαντα και Χριστουγεννιάτικα έθιμα από όλη την Ελλάδα, σε μια παράσταση όπου η Μουσική το Τραγούδι και ο Χορός αποτέλεσαν μια αδιαχώριστη ενότητα του πλούσιου λαϊκού μας μουσικού πολιτισμού. Αυτή η παράστασή αποτέλεσε και την αρχή μιας σειράς
χριστουγεννιάτικων παραστάσεων των φωνητικών συνόλων του συλλόγου μας. Η μουσική διεύθυνση ήταν της Γιώτας Τηγανούρια με την υποστήριξη του Δήμου Σαμοθράκης, της ναυτιλιακής εταιρείας zante ferries, ενώ η παραχώρηση της αίθουσας έγινε από την Περιφερειακή Ενότητα Έβρου.
Το πρόγραμμα της χροωδίας είχε ως εξής:
• Η ΠΑΡΘΕΝΟΣ ΣΗΜΕΡΟΝ: Τον 6ο αιώνα μ.Χ. ο Ρωμανός ο Μελωδός γράφει έναν ύμνο, αφιερωμένο στην Παναγία.. που φέρνει στον κόσμο Τον υπερούσιον, σε ένα ταπεινό σπήλαιον της γης όπου τον δοξολογούν οι Άγγελοι και οι βοσκοί, ενώ οι μάγοι με τη βοήθεια του Αστεριού της Βηθλεέμ, βρίσκουν τον δρόμο για να έρθουν να προσκυνήσουν το μικρό Χριστό, Τον προαιώνων Θεό!.
• ΚΑΛΑΝΤΑ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ:Στα κείμενα των καλάντων, εκτός από την εξιστόρηση των θρησκευτικών γεγονότων, ακούμε ευχές και παινέματα για τον νοικοκύρη, τη νοικοκυρά, για το γιο, και τη θυγατέρα.
Αφέντη μου στο σπίτι σου χρυσή καντήλα φέγγει,
Φέγγει τους ξένους να δειπνούν τους ξένους να πλαγιάζουν.
Κυράμ, κυράμ κι αρχόντισσα, κι αρχοντοκαμωμένη
Σε κάλεσαν οι αρχόντισσες στην εκκλησιά να πάεις… θα μας πουν τα κάλαντα απ’ την Καστοριά.
• ΚΑΛΑΝΤΑ ΜΟΡΙΑ ΚΑΙ ΚΡΗΤΗΣ:Κάλαντα και τραγούδια με χίλιες δυο μελωδίες και με πολλές παραλλαγές σε κάθε γωνιά της Ελλάδας. Ευχές για χρόνια πολλά και καλά με αγάπη και ειρήνη. …Το μέλι τρων οι άρχοντες το γάλα οι αφεντάδες θα μας πουν τα κάλαντα από την Πελοπόννησο, ενώ στην Κρήτη οι καλαντιστές δίνουν ευχές και παινέματα και παίρνουν κεράσματα. Φέρε πανέρι κάστανα πανέρι λεπτοκάρυα και φέρε και γλυκό κρασί να πιουν τα παλικάρια, κι αν είναι με το θέλημα άσπρη μου περιστέρα ανοίξατε την πόρτα σας να πούμε καλησπέρα…
• ΣΑΡΑΝΑΤΑ ΜΕΡΕΣ –ΘΡΑΚΗΣ:..Σαράντα μέρες και σαράντα νύχτες η Παναγιά μας κοιλοπονούσε, και παρακαλούσε τους Αρχαγγέλους τους Αποστόλους , κι αρχαγγέλοι μαμές γυρεύουν κι Αποστόλοι για μύρο τρέχουν… αυτά τα συμβάντα καθημερινά και ανθρώπινα θα μας αναφέρουν τα κάλαντα από τη δυτική Θράκη…
• ΧΑΙΡΕΙ Η ΓΗ:Χριστουγεννιάτικα τραγούδια και μουσικές όλου του κόσμου. Και από τα κάλαντα της Θράκης, πάμε βόρεια και ακούμε ένα απόσπασμα από τον Μεσσία του Χέντελ: Χαίρει η γη κι οι ουρανοί γεννήθηκε ο Χριστός κάθε ψυχή ας τον υποδεχτεί γιατί παντού σκορπά το φως….
Το Πρόγραμμα του Εργαστηρίου Παραδοσιακού Τραγουδιού:
Το Εργαστήρι Παραδοσιακού Τραγουδιού του συλλόγου φίλων μουσικής Σαμοθράκης «Αρμονίας Γένεσις» παρουσίασε μια μουσική παράσταση με παραδοσιακά κάλαντα από όλη την Ελλάδα, ξεκινώντας από τη Σαμοθράκη, και προχωρώντας ανατολικά της Θράκης, στην περιοχή των Κοτυώρων του Πόντου επιλέγοντας από το χριστουγεννιάτικο αλφαβητάρι μια μελωδία που χρονολογείται από τον 16ο αιώνα Άναρχος Θεός καταβέβηκε …
Έπειτα με τα Κάλαντα από τον Τρίλοφο Θεσσαλονίκης, που μαζί με το χαρούμενο γεγονός της Γέννησης αναφέρθηκαν και στη συνέχεια του θείου Πάθους της Σταύρωσης και της Ανάστασης, στολίστηκε το χριστουγεννιάτικο τραπέζι, που τις μέρες αυτές μαζεύει όλη την οικογένεια, πλούσιο, με πολλά γλυκά, για να είναι καλή, τυχερή και γλυκιά η χρονιά που έρχεται…
Μετά πήγαμε στην Ήπειρο, εκεί τα σπάργανα του Χριστού που αναπαριστούνται από τις ψημένες τηγανίτες πάνω σε πυρωμένη πέτρα και μέσα στο τζάκι, μελωμένες σε ζαχαρόνερο, με καρύδια και κανέλα, είναι το γλύκισμα που τρώγεται το βράδυ της παραμονής των Χριστουγέννων. Τα «σπάργανα το Χριστού», σε κάποια χωριά της Ηπείρου τα χορεύουν σε ένα τελετουργικό χορό,.. ένα έθιμο που έρχεται από το βάθος του χρόνου..!
Το έθιμο των καλάντων μας παραδίδεται από την αρχαία Ελλάδα όπου τα παιδιά κρατούσαν ένα κλαδί ελιάς ή δάφνης, στο οποίο κρεμούσαν κόκκινες και άσπρες κλωστές, και εκεί πάνω έδεναν τις προσφορές των νοικοκυριών. Και στη νεότερη Ελλάδα συχνά οι καλαντιστές ζητούν φιλοδωρήματα... Όταν η καλή νοικοκυρά τους δίνει, αυτοί με τη σειρά τους τραγουδούν ευχές και παινέματα.
Στη Δυτική Μακεδονία, αλλά και στην Θράκη, τα κάλαντα δεν τραγουδιούνται μόνο, αλλά παίζονται και χορεύονται.
Τα στρωμένα χριστουγεννιάτικα τραπέζια είναι «χαράς τραπέζια» είναι «Παναγιάς τραπέζια». Στην Ικαρία οι καλαντιστές τραγουδάνε στην όμορφη κόρη του σπιτιού, ζητάνε μυζήθρες, τυριά ή και κανένα χηνάρι… αλλά αυτό που ζητάνε περισσότερο είναι το καλό κρασί… φέρτε μας κρασί να πιουμε και του χρόνου να σας πούμε.!
Ο νέος χρόνος φέρνει ευχές με κλαδιά ελιάς, κλαδιά δάφνης ή κλαδιά σουρβαλιάς. Όποιον αγγίξει το κλαδί παίρνει την ευλογία!. Ένα έθιμο που χάνετε στα βάθη των αιώνων και το συναντάμε στα χωριά της Κοζάνης.
…Σούρβα σούρβα πουλύ, γεια κι πουλύ μπιρικέτ’..Σούρβα σούρβα γερό κορμί, γερό σταυρί και του χρόνου ούλοι γεροί και καλόκαρδοι..!
Τέλος ολοκληρώσαμε το χριστουγεννιάτικο μουσικό οδοιπορικό μας στην Ελλάδα, με τα κάλαντα και τα παινέματα από τη Χίο.
Καλησπερίζω φέρνοντας αγέρα μυρωμένο,
απ τα αφρισμένα κύματα χιλιοτραγουδισμενο..
Σε όλους σας ευχόμαστε αγάπη, ειρήνη, υγεία,
Καλή καρδιά, χαμόγελο και θεια ευλογία!
και στους συνδέσμους: https://www.facebook.com/photo?fbid=1345882532883177&set=pcb.1345190496285714
https://www.facebook.com/giota.tiganouria.9/videos/891949188479116