Η μνήμη των πέντε Αγίων Μαρτύρων γιορτάζεται κάθε χρόνο την Κυριακή του Θωμά, στο νησί της Σαμοθράκης, όπου φυλάσσονται τα λείψανά τους, αλλά και στον τόπο μαρτυρίου τους, την Μάκρη Αλεξανδρούπολης.Οι πέντε Νεομάρτυρες, Μανουήλ Παλογούδας, Θεόδωρος Δημητρίου, Γεώργιος Κουρούνης και ο νεότερος Γεώργιος Καλακίκος κατάγονταν από την Σαμοθράκη, ο δε Μιχαήλ από την Κύπρο, και μαρτύρησαν στη Μάκρη Αλεξανδρούπολης τη Δευτέρα του Θωμά 6 Απριλίου 1835. Όταν έγινε η επανάσταση του 1821 επέδραμαν πολλοί Τούρκοι από τις γύρω περιοχές στη Σαμοθράκη και κατέσφαξαν το μεγαλύτερο μέρος των κατοίκων, ιδιαίτερα
τους άνδρες, τις δε γυναίκες και τα παιδιά τους πούλησαν σκλάβους στην Ανατολή, στην Ευρώπη και στην Αίγυπτο. Ανάμεσα σε αυτούς ήταν και οι Άγιοι μάρτυρες, οι οποίοι σκλαβώθηκαν και με τη βία αρνήθηκαν τον Χριστό και έγιναν μουσουλμάνοι. Μάλιστα ο Μανουήλ ο οποίος πουλήθηκε στην Αίγυπτο, έμαθε και την αραβική γλώσσα και επιδόθηκε στη μελέτη του Κορανίου και των άλλων βιβλίων των Αράβων.Όταν ηρέμησε η κατάσταση αργότερα, πολλοί εκπατρισμένοι Έλληνες έβρισκαν τρόπους να επαναπατρισθούν. Το ίδιο έκαναν και οι μάρτυρες. Επέστρεψαν στη Σαμοθράκη, στα κτήματά τους, και εγκαταλείποντας την πλάνη μέσα από ειλικρινή μετάνοια, ζούσαν πλέον ως χριστιανοί. Πολλές φορές καταγγέλθηκαν στις τουρκικές αρχές ως επανελθόντες στη χριστιανική πίστη από το Ισλάμ, αλλά με την καταβολή χρημάτων έμεναν ανενόχλητοι.
Οι χριστιανοί κάτοικοι του νησιού πολλές φορές τους συμβούλευσαν να φύγουν και να πάνε να εγκατασταθούν στα ελεύθερα ελληνικά εδάφη, τόσο για να μη γίνονται αντικείμενο εκμετάλλευσης από τον εκάστοτε Τούρκο διοικητή, όσο και για να μη κινδυνεύει η ζωή τους. Τα ίδια τους έλεγε και ο αρχιερέας της Τραϊανούπολης. Οι μάρτυρες όμως δεν το δέχονταν και παρέμεναν χωρίς να φοβούνται, εμπιστευόμενοι τον εαυτό τους στον Θεό.Κάποτε όμως ήρθε στη Σαμοθράκη ένας ιεροδικαστής που είχε πολλή εξουσία, “καδής” σύμφωνα με τη δική τους προφορά, ο οποίος ήταν άνθρωπος πολύ σκληρός και ωμός και αυστηρός τηρητής των νόμων. Έτσι διέταξε να συλληφθούν οι πέντε μάρτυρες και να οδηγηθούν στη Μάκρη, όπου ήταν η έδρα της διοίκησης. Αρχικά τους έκλεισαν σε σκοτεινή και απομονωμένη φυλακή, με τα πόδια στην ποδοκάκη. Την επόμενη μέρα ξεκινούσε η νηστεία των Αγαρηνών, το Ραμαζάν, και σε όλη τη διάρκεια της οι μάρτυρες έμεναν στη φυλακή. Μετά το τέλος της νηστείας, με εντολή του ιεροδικαστή, οι μάρτυρες παρουσιάστηκαν ενώπιον του. Αυτός, με τυραννικό ύφος και σοβαρό πρόσωπο, γιατί ήταν αλβανός στη γενιά και σκληρός στον τρόπο συμπεριφοράς, άρχισε με αυστηρότητα να τους ρωτάει για την καταγωγή τους και τη ζωή τους.
Οι μάρτυρες με ήρεμο τρόπο του απάντησαν:
«Εμείς, άρχοντα, είμαστε Χριστιανοί από Χριστιανούς προγόνους, γεννημένοι και μεγαλωμένοι στη Σαμοθράκη. Όταν έγινε εκείνη η επιδρομή, οι γονείς μας μαζί με πολλούς άλλους θανατώθηκαν, εμείς δε πουληθήκαμε σκλάβοι. Εκεί μας πίεσαν και με το καλό και με την απειλή και δεχθήκαμε την πίστη σας. Όταν όμως μεγαλώσαμε, καταλάβαμε την πλάνη και επανήλθαμε στο φως της αληθινής προγονικής μας πίστης, για την οποία είμαστε έτοιμοι και για τον θάνατο ακόμα, προκειμένου να ζήσουμε την αιώνια ζωή».
Η μνήμη των Πέντε Νεομαρτύρων εορτάζεται κάθε χρόνο την Κυριακή του Θωμά στο νησί της Σαμοθράκης (όπου φυλάσσονται τα λείψανά τους, στην εκκλησία της Παναγίας στη Χώρα) αλλά και στον τόπο μαρτυρίου τους, την Μάκρη Αλεξανδρούπολης. Είναι οι Άγιοι που συνδύασαν όπως άλλοι πολλοί νεομάρτυρες την πίστη στην Ορθοδοξία και τον αγώνα για Ελευθερία, τα βασικά στοιχεία της Επανάστασης και της τελικής της επιτυχίας!
Για να τιμήσουμε τη μνήμη των Πέντε Αγίων Μαρτύρων Σαμοθράκης, συμμετείχαμε σήμερα στην εκδήλωση του Δήμου στην πλατεία της Χώρας με τρία παραδοσιακά τραγούδια (από τον κύκλο της ζωής) με τις φωνητικές ομάδες του συλλόγου μας! Ήταν μια σύμπραξη της Παιδικής Χορωδίας με το Εργαστήρι Παραδοσιακού Τραγουδιού.!!